บันทึกอนุทินครั้งที่ 2

บันทึกอนุทิน

วิชา การจัดประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย  (EAED3208)

อาจารย์ผู้สอน   ว่าที่ร้อยตรีกฤตธ์ตฤณน์ ตุ๊หมาด

 ครั้งที่ 3,4 วันที่ 21,22  มกราคม 2558

เวลาเรียน  08:30-10:10 น. เวลาเข้าเรียน 08.30 น. เวลาเลิกเรียน 10.10 น.

สิ่งที่ได้เรียนในวันนี้

วันนี้อาจารย์ได้แจกกระดาษคนละ1แผ่นแล้วให้วาดมือของตัวเองแบบสร้างสรรค์เน้นมือที่ซับซ้อนกันให้มากที่สุด เพื่อมองดูแล้วจะเป็นภาพ3มิติ และให้ระบายสีอย่างที่ต้องการ ยกเว้นบริเวณที่เป็นทับซ้อนกันหรือช่องๆ ให้ระบายเป็นสีอื่น เพื่อจะได้มองเห็นชัดเจนขึ้น โดยให้เวลาในการทำงานชิ้นนี้เป็นเวลา1ชั่วโมง เมื่อใครทำเสร็จอาจารย์ก็ให้คนที่เสร็จเอาผลงานไปแปะติดบนกระดานจนครบทุกคน

ผลงานของหนู

แล้วอาจารย์ให้นำผลงานของทุกคนออกมาติดหน้าชั้นเรียน

เมื่อทุกคนได้ติดผลงานที่กระดานเรียบร้อยแล้วอาจารย์ให้ทุกคนเอาผลงานของตัวเองมาติดรวมกันที่บอรดฺ์หน้าห้อง

ครั้งที่2

    ศิลปะ แต่เดิมหมายถึง งานช่างฝีมือ เป็นงานที่มนุษย์ใช้สติปัญญาสร้างสรรค์ขึ้นด้วย ความประณีต  วิจิตรบรรจง ฉะนั้น  งานศิลปะจึงไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่เป็น ผลงานที่มนุษย์ใช้ปัญญา ความศรัทธา และความพากเพียรพยายามสร้างสรรค์ขึ้นมาใหม่

-ความงาม  (ทางกาย,ทางใจ)

-รูปทรง

-การแสดงออก

"ศิลปะเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นจากความคิดสร้างสรรค์

เพื่อให้เกิดความงาม และความพึงพอใจ“

ปรัชญาศิลปศึกษา

-มุ่งสนับสนุนความคิดสร้างสรรค์

-เป็นเครื่องมือในการแสดงออก และใช้ความคิดสร้างสรรค์

-ให้ความสำคัญกับ กระบวนการสร้างสรรค์งาน

-เน้นความไวในการรับรู้ด้านอารมณ์ ความคิดจากสิ่งที่มองเห็น

-ความรู้สึกที่มีอยู่เบื้องหลังผลงาน       

-สนับสนุนให้เรียนรู้ ด้วยการค้นคว้า ทดลองสิ่งใหม่ๆ

-นำไปใช้พัฒนาชีวิตด้านอื่นๆได้

ความสำคัญของศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

ตอบสนองความต้องการของเด็กปฐมวัย

- เด็กชอบวาดรูป  ขีดๆเขียนๆ

- เด็กมีความคิด  จินตนาการ

- เด็กใช้ถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิด ที่บางครั้งไม่สามารถ พูด อธิบายได้

- เด็กต้องการการสนับสนุนจากผู้ใหญ่

- เด็กต้องการกำลังใจ การสร้างความเชื่อมั่น และความภาคภูมิใจ

ความสำคัญของการจัดประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

เป็นพื้นฐานทางการศึกษาที่สำคัญสำหรับเด็กปฐมวัย

- ร่างกาย  อารมณ์-จิตใจ  สังคม   สติปัญญา

ช่วยจัดสรรประสบการณ์ที่มีผลต่อการเรียนรู้ให้กว้างมากขึ้น

- กระบวนการทางศิลปะจะทำให้เด็กเกิดการเรียนรู้ตนเองและสิ่งแวดล้อมมากขึ้นตามวัย

ช่วยพัฒนาเด็กเป็นรายบุคคล

ช่วยเสริมสร้าง / กระตุ้นความคิดสร้างสรรค์

ทฤษฎีโครงสร้างทางสติปัญญาของกิลฟอร์ด

นักจิตวิทยาชาวอเมริกันศึกษาเกี่ยวกับการวิเคราะห์ ตัวประกอบของสติปัญญา

- เน้นเรื่องความคิดสร้างสรรค์

- ความมีเหตุผล

- การแก้ปัญหา

กิลฟอร์ด  อธิบายความสามารถของสมองออกเป็น 3  มิติ คือ

มิติที่ 1 เนื้อหา  มิติเกี่ยวกับ ข้อมูล หรือ สิ่งเร้าที่เป็นสื่อในการคิดสมอง รับข้อมูลเข้าไปคิดพิจารณา   4   ลักษณะ

- ภาพ

- สัญลักษณ์

 - ภาษา

 - พฤติกรรม

มิติที่ 2 วิธีการคิด มิติที่แสดงลักษณะการทำงานของสมองใน   5  ลักษณะ

- การรู้จัก การเข้าใจ

- การจำ

- การคิดแบบอเนกนัย  (คิดได้หลายรูปแบบ  หลากหลาย)

- การคิดแบบเอกนัย  (ตัดสินใจเลือกสิ่งที่ดีที่สุด)

- การประเมินค่า

มิติที่ 3  ผลของการคิด  มิติที่แสดงถึงผลที่ได้จากการทำงานของสมอง  จากมิติที่ 1 + มิติที่ 2

มี  6  ลักษณะ

-  หน่วย

-  จำพวก

-  ความสัมพันธ์

-  ระบบ

-  การแปลงรูป

-  การประยุกต์

สรุป

- เป็นทฤษฎีเกี่ยวกับโครงสร้างทางสติปัญญา

- ทำให้ทราบความสามารถของสมองที่แตกต่างกันถึง 120  ความสามารถตามแบบจำลองโครงสร้างทางสติปัญญาในลักษณะ 3 มิติ  คือ มีเนื้อหา  4  มิติ วิธีการคิด  5  มิติ     และผลทางการคิด  6  มิติ  รวมความสามารถด้านความคิดสร้างสรรค์ด้วย   คือ วิธีการคิดอเนกนัย  เป็นการคิดหลายทิศทาง  หลายแง่หลายมุม คิดได้กว้างไกล  ซึ่งลักษณะความคิดนี้จะนำไปสู่การประดิษฐ์คิดค้นสิ่งแปลกใหม่

ทฤษฎีความคิดสร้างสรรค์ของทอร์แรนซ์ (Torrance)

นักจิตวิทยาและนักการศึกษาผู้มีชื่อเสียง  ชาวอเมริกัน เสนอแนวคิดเกี่ยวกับความคิดสร้างสรรค์ว่า ประกอบด้วย

- ความคล่องแคล่วในการคิด

- ความยืดหยุ่นในการคิด

- ความริเริ่มในการคิด   

แบ่งลำดับขั้นการคิดสร้างสรรค์ เป็น 5 ขั้น

- ขั้นการค้นพบความจริง  เป็นขั้นเริ่มต้น  ค้นหาสาเหตุ

-ขั้นการค้นพบปัญหา  เป็นขั้นที่สามารถคิดได้ และเกิดความเข้าใจแล้วว่า ปัญหาคืออะไร

- ขั้นการตั้งสมมุติฐาน  เมื่อรู้ปัญหาว่าคืออะไรจากขั้นที่ 1 และ ขั้นที่ 2 แล้วก็พยายามคิดแก้ปัญหา หาทางออกโดยการตั้งสมมุติฐาน

- ขั้นการค้นพบคำตอบ  เป็นการค้นพบคำตอบจากการตั้งสมมุติฐานด้วยวิธีการต่างๆอย่างหลากหลาย

- ขั้นยอมรับผลจากการค้นพบ ค้นพบว่าสมมุติฐานที่ทดสอบไปในขั้นที่ 4 นั้น ได้ผลเป็นอย่างไรสรุปว่าสมมุติฐานใดคือการแก้ปัญหา หรือทางออกที่ดีที่สุด

สรุป

ทอร์แรนซ์ กล่าวว่า ความคิดสร้างสรรค์เป็นกระบวนการของความรู้สึกไวต่อปัญหา  หรือสิ่งที่ขาดหายไป   แล้วเกิดความพยายามในการสร้างแนวคิด  ตั้งสมมุติฐาน  ทดสอบสมมุติฐาน   และเผยแพร่ผลที่ได้ให้ผู้อื่นรับรู้และเข้าใจ  ทำให้เกิดแนวทางในในการค้นคว้าสิ่งแปลกๆใหม่ๆต่อไปขั้นความคิดสร้างสรรค์นี้ มีลักษณะคล้ายคลึงกับขั้นการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์  ทอร์แรนซ์จึงเรียกขั้นการคิดสร้างสรรค์นี้ว่า กระบวนการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์

ทฤษฎีความคิดสองลักษณะ

-เป็นทฤษฎีที่กำลังได้รับความสนใจ เพราะเป็นการค้นพบความรู้เกี่ยวกับการทำงานของสมองมนุษย์

-การทำงานของสมองสองซีก  ทำงานแตกต่างกัน

สมองซีกซ้าย   ทำงานส่วนของการคิดที่เป็นเหตุผล   ส่วนสมองซีกซ้ายที่เป็นส่วนของการคิดที่เป็นเหตุผล จะพัฒนาในช่วง 9-12 ปี  และสมองจะเจริญเติบโตเต็มที่เมื่อเด็กอายุ  11-13 ปี

สมองซีกขวา    ทำงานส่วนจินตนาการ และความคิดสร้างสรรค์  คือ...สมองซีกขวา ซึ่งเป็นส่วนของจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์ สามารถพัฒนาได้มากในช่วงวัย 4-7 ปี   

ทฤษฎีพหุปัญญาของการ์ดเนอร์

ผู้เชี่ยวชาญทางด้านจิตวิทยาการศึกษา  ชาวอเมริกันแห่งมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดศึกษาเกี่ยวกับความหลากหลายของสติปัญญาผู้คิดค้นทฤษฎีพหุปัญญา ( ศักยภาพและความสามารถที่หลากหลายของมนุษย์ )

ทฤษฎีพหุปัญญา จำแนกความสามารถหรือสติปัญญาของคนเอาไว้ 9 ด้าน  ได้แก่

- ความสามารถด้านภาษา     เรียนรู้และเข้าใจคำพูดต่างๆได้เร็วเกินวัย              

- ความสามารถด้านตรรกวิทยาแลคณิตศาสตร์   มีความถนัดเรื่องคณิตศาสตร์ เข้าใจเรื่องตัวเลขได้เร็ว

- ความสามารถด้านดนตรี   ถนัดและเก่งดนตรี ชอบฟังเพลง  ร้องเพลง และจำเนื้อเพลงได้เร็ว           

- ความสามารถด้านมิติสัมพันธ์   มีความสามารถในการเห็นภาพรวม

- ความสามารถด้านกีฬาและการควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย   มีพฤติกรรมไม่อยู่นิ่ง  ชอบการวิ่งเล่น  ออกกำลังกาย เต้นรำ

- ความสามารถด้านมนุษยสัมพันธ์    ชอบบริการผู้อื่น  ช่างเอาอกเอาใจ ชอบช่วยเหลือเพื่อน

-  ความสามารถด้านจิตวิเคราะห์  ชอบเรียนรู้ ค้นคว้า วิจัย สามารถเขียนบันทึกประจำวันได้ดี

- ความสามารถด้านธรรมชาติศึกษา   ชอบเรียนรู้ธรรมชาติ / สิ่งแวดล้อมรอบๆตัว

- ความสามารถในการคิดพลิกแพลงแตกต่างในการแก้ปัญหา   คิดไว  มีความสามารถในการคิดแก้ปัญหาต่างๆได้ดี

ลักษณะสำคัญของทฤษฎีพหุปัญญา

-ปัญญา มีลักษณะเฉพาะด้าน

-ทุกคนมีปัญญาแต่ละด้าน ทั้ง 9 ด้านมากน้อยแตกต่างกัน

-ทุกคนสามารถพัฒนาปัญญาแต่ละด้านให้สูงขึ้นได้

-ปัญญาต่างๆสามารถทำงานร่วมกันได้

-ในปัญญาแต่ละด้าน ก็มีความสามรถหลายอย่าง

ทฤษฎีโอตา (AUTA)

เดวิส (Davis) และซัลลิแวน (Sullivan) ความคิดสร้างสรรค์นั้นมีอยู่ในมนุษย์ทุกคนและสามารถพัฒนาให้สูงขึ้นได้ การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามรูปแบบโอตา มีลำดับการพัฒนา 4ขั้นตอน ได้แก่ การตระหนัก ความเข้าใจ เทคนิควิธี และการตระหนักในความจริงของสิ่งต่างๆ

ขั้นตอนที่ 1 การตระหนัก  ต้องตระหนักถึงความสำคัญของความคิดสร้างสรรค์ที่มีต่อตนเอง ทั้งในอดีตและปัจจุบัน เช่น

- การพัฒนาปรีชาญาณ

- การรู้จักและเข้าใจตนเอง

- การมีสุขภาพจิตที่สมบูรณ์

- การมีชีวิตที่ดีขึ้นกว่าเดิม

ขั้นตอนที่ 2 ความเข้าใจ  มีความรู้ ความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในเรื่องต่างๆ

- ความรู้และเนื้อหาเรื่องบุคลิกภาพของบุคคลที่มีความคิดสร้างสรรค์

- ลักษณะกระบวนการความคิดสร้างสรรค์

-ทฤษฏีความคิดสร้างสรรค์

- เทคนิค วิธีการฝึกความคิดสร้างสรรค์

ขั้นตอนที่ 3  เทคนิควิธี   การรู้เทคนิควิธีในการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ทั้งที่เป็นเทคนิคส่วนบุคคลและเทคนิคที่เป็นมาตรฐาน

- เทคนิควิธีการในการฝึกความคิดสร้างสรรค์

- การระดมสมอง

- การคิดเชิงเปรียบเทียบ

- การฝึกจินตนาการ

ขั้นตอนที่ 4  การตระหนักในความจริงของสิ่งต่างๆ  การรู้จักหรือตระหนักในตนเอง พอใจในตนเอง สามารถดึงศักยภาพมาใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อตนเอง

- เปิดกว้างรับประสบการณ์ต่างๆ โดยปรับตัวอย่างเหมาะสม

- มีความคิดริเริ่มและผลิตผลงานด้วยตนเอง

- สามารถปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงแนวทางในการดำเนินชีวิตที่เหมาะสม

พัฒนาการทางศิลปะ

วงจรของการขีดๆเขียนๆ

เคลล็อก (Kellogg)  ศึกษางานขีดๆเขียนๆของเด็กปฐมวัย และจำแนกขั้นตอนออกเป็น 4 ขั้นตอน ทำให้เข้าใจถึงความสำคัญของงานขีดๆเขียนๆทางศิลปะที่มีผลเชื่อมโยงกับพัฒนาการของเด็ก 4 ขั้นตอน มีดังนี้  ขั้นขีดเขี่ย  ขั้นเขียนเป็นรูปร่าง  ขั้นรู้จักออกแบบ และขั้นการวาดแสดงเป็นภาพ

ขั้นที่ 1 ขั้นขีดเขี่ย (placement  stage)  

-เด็กวัย 2 ขวบ

-ขีดๆเขียนๆตามธรรมชาติ

-ขีดเขี่ยเป็นเส้นตรงบ้าง โค้งบ้าง

-ขีดโดยปราศจากการควบคุม

ขั้นที่ 2 ขั้นเขียนเป็นรูปร่าง (shape  stage)

-เด็กวัย 3 ขวบ

-การขีดๆเขียนๆเริ่มเป็นรูปร่างขึ้น

-เขียนวงกลมได้

-ควบคุมมือกับตาให้สัมพันธ์กันมากขึ้น

ขั้นที่ 3 ขั้นรู้จักออกแบบ (design stage)

-เด็กวัย 4 ขวบ

-ขีดๆเขียนๆที่เป็นรูปร่างเข้าด้วยกัน

-วาดโครงสร้างหรือเค้าโครงได้

-วาดสี่เหลี่ยมได้

ขั้นที่ 4 ขั้นการวาดแสดงเป็นภาพ (pictorial stage)

-เด็กวัย 5 ขวบขึ้นไป

-เริ่มแยกแยะวัตถุที่เหมือนกับมาตรฐานของผู้ใหญ่ได้

-รับรู้ความเป็นจริง เขียนภาพแสดงถึงภาพคน/ สัตว์ได้

-ควบคุมการขีดเขียนได้ดี

-วาดสามเหลี่ยมได้

พัฒนาการด้านร่างกาย

กีเซลล์และคอร์บิน สรุปพัฒนาการด้านการเคลื่อนไหวของเด็กปฐมวัย ตามลักษณะพฤติกรรมทางการใช้กล้ามเนื้อใหญ่และกล้ามเนื้อเล็ก ดังนี้

ด้านการตัด

- อายุ 3-4 ปี  ตัดกระดาษเป็นชิ้นส่วนได้

- อายุ 4-5 ปี  ตัดกระดาษเป็นเส้นตรงได้  

- อายุ 5-6 ปี  ตัดกระดาษตามเส้นโค้งหรือรูปร่างต่างๆได้

การขีดเขียน

- อายุ 3-4 ปี  เขียนรูปวงกลมตามแบบได้

- อายุ 4-5 ปี  เขียนรูปสี่เหลี่ยมจตุรัสตามแบบได้  

- อายุ 5-6 ปี  เขียนรูปสามเหลี่ยมตามแบบได้

การพับ

- อายุ 3-4 ปี     พับและรีดสันกระดาษสองทบตามแบบได้

- อายุ 4-5 ปี     พับและรีดสันกระดาษสามทบตามแบบได้  

- อายุ 5-6 ปี     พับและรีดสันกระดาษได้คล่องแคล่ว หลายแบบ

การวาด

- อายุ 3-4 ปี   วาดภาพคนมีศีรษะ ตา ขา ปาก

- อายุ 4-5 ปี    วาดภาพคนมีศีรษะ ตา ปาก จมูก ปาก ลำตัว เท้า

- อายุ 5-6 ปี    วาดภาพคนมีศีรษะ ตา ปาก ลำตัว เท้า จมูก แขน  มือ คอ  ผม

ประเมิน

ตนเอง เข้าเรียนตรงเวลา แต่งกายเรียบร้อย ตั้งใจเรียน

เพื่อน เข้าเรียนตรงเวลา แต่งกายเรียบร้อย

อาจารย์ เข้าสอนตรงเวลา แต่งกายเรียบร้อย